Od 1985 roku na całym świecie obchodzimy w październiku Miesiąc Świadomości Raka Piersi, czyli
tzw. „ Różowy październik”, (ang. Breast Cancer Awareness Month). W tym szczególnym okresie podejmujemy tematy związane z profilaktyką, diagnostyką oraz nowoczesnym leczeniem nowotworów piersi. W ramach kampanii, 15 października przypada Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi, którego symbolem jest różowa wstążka.
Rak piersi to najczęstszy nowotwór u kobiet. Rocznie w Polsce notuje się około 19000 nowych zachorowań, z czego około 30% kobiet umiera. Na świecie co roku raka piersi rozpoznaje się u blisko
1,7 miliona kobiet, a ponad 500 tysięcy umiera z tego powodu. Dziś rozmawiamy z dr n.med. Markiem Rodzeniem o tym, kiedy kobiety są bardziej narażone na zachorowanie, jak przebiega diagnostyka nowotworu raka piersi oraz, czy każda zmiana w piersi jest złośliwa.

Co składa się na badania profilaktyczne? Jak często kobiety powinny je wykonywać?

Badanie profilaktyczne to :

• samobadanie piersi i dołów pachowych co miesiąc w 3-5 dniu po miesiączce,
• USG piersi raz do roku,
• mammografia co 2 lata u kobiet w wieku 50-69 lat.

Czy w Polsce nowotwory piersi występują często? Czy odbiegamy od trendu światowego?

Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem u kobiet na świecie (25%) i najczęstszą przyczyną zgonu (14%), a chore na raka piersi stanowią 36% kobiet żyjących z nowotworami. W Polsce rak piersi stanowi 23 % nowych zachorowań na nowotwory i 13 % zgonów.

Czy to prawda, że nowotwory piersi dotyczą tylko starszych kobiet?

Nowotwory piersi u kobiet występują w każdym wieku. Najczęściej chorują kobiety między 45 a 69 rokiem życia. W grupie wieku 50 – 69 lat wykazano ponad 60% wszystkich zachorowań na nowotwory piersi. Liczba zgonów z powodu raka piersi wzrasta po 45 roku życia, a w przedziale wiekowym 50-79 lat jest stała. Wskaźnik 5 letnich przeżyć w Polsce wynosi 77,2%, w Europie 79%. Należy pamiętać, że na raka piersi chorują także kobiety w ciąży i mężczyźni.

Czy Pacjentka może czuć się bezpiecznie jeśli w jej rodzinie nie było przypadków nowotworów piersi? Czy ryzyko rośnie kiedy chorowała np. mama/ babcia/ siostra?

Brak zachorowań na raka piersi w rodzinie nie powoduje automatycznie, że dana kobieta nie zachoruje na raka piersi. Jednak ryzyko zachorowania jest mniejsze. Czynniki ryzyka zachorowania, które powodują wzrost zachorowania, to obecność mutacji genu BRCA1 na długim ramieniu chromosomu 17 lub BRCA2 na długim ramieniu chromosomu 13.

Inne czynniki to: palenie papierosów do 44 roku życia, palenie papierosów przez matkę w czasie ciąży, hormonoterpia zastępcza u kobiet po menopauzie, hormonalne leki antykoncepcyjne, wcześniejsze zmiany łagodne w piersi, wysoki status społeczno – ekonomiczny, duża masa urodzeniowa  – większa niż 4000g, późny wiek menopauzy, wczesny wiek pierwszej miesiączki, wiek pierwszej donoszonej ciąży (im wcześniej tym mniejsze ryzyko, im później tym większe ryzyko), wiek pacjentki (im starszy wiek tym ryzyko większe), promieniowanie jonizacyjne, styl życia – spożywanie nadmiernych ilości tłuszczu i nadwaga zwiększa ryzyko zachorowania.

Ryzyko zachorowania na raka piersi wzrasta 2 – krotnie w przypadku wystąpienia nowotworu piersi u najbliższych krewnych ( matka, siostra) i 3 – krotnie, jeżeli chorobę rozpoznano u dwóch najbliższych krewnych.

Czy każda zmiana jest złośliwa i wymaga interwencji chirurgicznej?

Nie każda zmiana w piersi jest złośliwa. Najczęściej spotykane są torbiele, które są zmianami łagodnymi – Birads 2. Inne to tłuszczaki, gruczolakowłókniaki, węzły chłonne wewnątrzpiersiowe, typowe łagodne mikrozwapnienia, skupiska jednorodnych mikrozwapnień to również zmiany łagodne – Birads 3. Zmiany podejrzane są często nieostro odgraniczone – to guzki spikularne, polimorficzne mikrozwapnienia , niejednorodne mikrozwapnienia.

Do oceny diagnostycznej i rozpoznania raka służą:

– BAC  – biospja asiracyjna cienkoigłowa – pozwala uzyskać jedynie zawiesinę komórek w płynie tkankowym i potwierdzić obecność komórek nowotworowych, nie pozwala ocenić zróżnicowania raka i ocenić stanu receptorów estrogenowych, progesteronowych i HER2,

– BAG – biopsja aspiracyjna gruboigłowa –  pozwala ocenić zróżnicowanie raka, stan receptorów estrogenowych, progesteronowych i HER2, określić typ histologiczny nowotworu,

– VACB – biopsja mammotomiczna –  zastosowanie jak BAG,

– wycinek z guza w przypadku owrzodzenia skóry piersi, raka zapalnego lub zmian w obrębie brodawki sutkowej.

Co powinno zaniepokoić pacjentkę w przypadku podejrzenia raka piersi?

– obecność guza piersi

– powiększenie węzłów chłonnych w dole pachowym po stronie guza

– zaciągnięcie skóry nad guzem piersi

– obrzęk skóry piersi

– skórka pomarańczy na piersi (rak zapalny)

– zaczerwienienie skóry piersi (rak zapalny)

– zmiany w obrębie brodawki sutkowej ( wyciek z brodawki, wciągnięcie brodawki, wykwity na brodawce)

Artykuł powstał przy współpracy z dr n. med. Markiem Rodzeniem