1. Czym jest herniologia, bo brzmi to nieco tajemniczo?
Najprościej mówiąc herniologia jest dziedziną chirurgii, zajmującą się przepuklinami. W ostatnich latach widzimy postępującą specjalizację i wyodrębnianie się zakresu zabiegów, należących kiedyś do kanonu chirurgii ogólnej. Już dawno od chirurgii oddzieliły się ortopedia, urologia, neurochirurgia, kardiochirurgia etc., teraz ten proces sięga coraz głębiej. W Polsce mamy chirurgów naczyniowych, onkologów, plastycznych, kardio-i torakochirurgów, w krajach zachodnich istnieje dodatkowy podział na lekarzy zajmujących się, na przykład, tylko chirurgią jelita grubego i odbytnicy czy jedynie górnym odcinkiem przewodu pokarmowego. I coraz częściej wyodrębnia się chirurgię przepuklin i rekonstrukcje przedniej ściany brzucha. Ten rozpad na poszczególne specjalizacje ma swoje dobre i złe strony, często śmiejemy się, że mamy chirurgów od jednego, konkretnego narządu, co utrudnia czasem holistyczne spojrzenie na chorego, ale jest już proces nieodwracalny. Czasy „Profesorów Wilczurów”, którzy operowali wszystko, od głowy przez serce po kończyny, dzieci i dorosłych, bezpowrotnie minęły. Czyli herniologia zajmuje się etipoatogenezą, sposobami leczenia przepuklin i ich wynikami, a także stosowanymi podczas operacji biomateriałami.

2. Jakie są wyniki leczenia przepuklin?
W związku z upowszechnieniem technik beznapięciowych z użyciem siatek przepuklinowych, wyniki w ostatnich latach poprawiły się, to znaczy obserwujemy spadek liczby nawrotów przepuklin po operacji. Pozostaje problem przewlekłego bólu po operacji pachwiny, który według różnych szacunków dotyka nawet 6-10% chorych. Leczenie bólu polegające na usunięciu zwiniętej siatki, czy neurectomii czyli wycięciu nerwów czuciowych zaopatrujących pachwinę, jest bardzo skomplikowane, nie zawsze przynoszące całkowite zniesienie bólu. Zresztą leczenie przewlekłego bólu pachwiny jest moim szczególnym przedmiotem zainteresowania i „znakiem firmowym.” Znanym jest fakt lepszych wyników leczenia przez chirurgów zajmujących się stricte przepuklinami (hernia center) niż chirurgów wykonujących takie zabiegi okazjonalnie.

3. Czy podobnie jak w innych zabiegach, w chirurgii przepuklin stosuje się leczenie małoinwazyjne?
Oczywiście, rozwój technik laparoskopowych pociągnął za sobą postęp także w herniologii. Mają one zastosowanie szczególnie w operacjach przepuklin pachwinowych, w przepuklinach brzusznych, po początkowym entuzjazmie, widzimy obecnie powrót do technik klasycznych. Pewne nadzieje daje także rozwój chirurgii robotowej, niestety w polskich warunkach operacje przepuklin przy pomocy robota nie są jeszcze dostępne. Techniki małoinwazyjne pozwalają na szybszy powrót do pełnej aktywności fizycznej i pracy i powinny być zawsze brane pod uwagę w planowanym leczeniu, szczególnie u młodych osób.

4. Wspomniał Pan o biomateriałach stosowanych w chirurgii przepuklin, czy mógłby Pan przybliżyć naszym pacjentom ten temat?
W tej dziedzinie dokonał się w ostatnich latach olbrzymi postęp. Mamy siatki samomocujące, których praktycznie nie trzeba przyszywać, siatki lekkie, które dają mniejsze poczucie ciała obcego, siatki częściowo wchłanialne czy anatomiczne, dedykowane do prawej lub lewej pachwiny. Także z warstwą antyadhezyjną, które można zastosować bezpośrednio „na jelita”, wewnątrz jamy otrzewnej, wreszcie siatki biodegradowalne. Ważnym jest, aby zawsze dobrać technikę zabiegu i stosowany biomateriał indywidualnie dla danego chorego. „Tailored surgery” czyli chirurgia dopasowana indywidualnie do chorego. Każdy z tych biomateriałów, nawet najnowszych, możemy zastosować i stosujemy w leczeniu chorych w naszym szpitalu.

5. Czy każdą przepuklinę możemy operować w naszym szpitalu?
Niestety nie, części chorych z przepuklinami brzusznymi olbrzymimi, gdzie do worka przepuklinowego przemieszcza się większość narządów jamy brzusznej, nie jesteśmy w stanie operować w naszym szpitalu. Te bardzo ciężkie i poważne operacje, z bardzo dużym ryzykiem niewydolności oddechowej po odprowadzeniu trzew z powrotem do jamy brzusznej, z koniecznością terapii po zabiegu respiratorem powinny być wykonywane raczej w warunkach klinicznych z zapleczem intensywnej terapii. Także koszty takich zabiegów są naprawdę bardzo wysokie.

6. Czy Pan doktor operuje tylko przepukliny?
Nie, gdyż pracując także w klinice uniwersyteckiej wykonuję także inne zabiegi z całego zakresu jamy brzusznej, ale przepukliny były zawsze moim głównym przedmiotem zainteresowania.

7. Czy mógłby się Pan doktor pochwalić przed naszymi chorymi jakimiś szczególnymi osiągnięciami?
Trochę mi niezręcznie, ale dobrze. Tematem mojego przewodu doktorskiego były beznapięciowe techniki leczenia przepuklin pachwinowych, byłem szefem Polskiego Klubu Przepuklinowego, jestem w radach naukowych Klubu i Sekcji Leczenia Przepuklin przy Towarzystwie Chirurgów Polskich. Jako pierwszy w Polsce wykonałem i nadal z powodzeniem stosuje metodę wydłużania powłoki sposobem TAR z przecięciem mięśni poprzecznych przedstawioną w 2015 roku przez amerykańskiego herniologa Michaela Rosena, mamy najliczniejszą w Polsce grupę chorych leczonych tą metodą. Jako pierwszy i jedyny w Polsce wykonuję laparoskopową zaotrzewnową neurectomię w przypadku przewlekłego bólu pachwiny. Prowadzę warsztaty z chirurgii przepuklin. Choć przepuklina jest częstym zabiegiem, to chirurgów-herniologów zajmujących się naukowo i praktycznie tym zagadnieniem jest w Polsce mało, na kongresach polskich i zagranicznych widzi się zawsze te same 10-15 twarzy. Z resztą, w tak wąskim gronie wszyscy doskonale się znamy. Wszyscy walczymy z pokutującym w społeczeństwie i często wśród ogółu kolegów lekarzy poglądem, że „przecież to tylko przepuklina” a potem, gdy potrzebna jest rekonstrukcja ściany brzucha z wydłużeniem powłoki, gdy mamy do czynienia z powikłaniami w postaci 6 czy 7 nawrotu, to okazuje się, że to bardzo skomplikowane i ryzykowne operacje. W 2015 roku otrzymałem dyplom Kapituły im. Bolesława Szareckiego za wybitny wkład w rozwój herniologii w Polsce.

Więcej informacji:
Dr n. med. Andrzej Ratajczak
Operacje przepuklin